انتخاب رشته دانشگاهی | معرفی رشته ریاضی
در این مطلب به بررسی انتخاب رشته ریاضی در شاخه ریاضی و فیزیک پرداخته ایم. در این مطلب اطلاعات کاملی از رشته، دروس و موقعیت بازار کار رشته ریاضی بدست می آورید.
ریاضــــی: هر روز چند بار از چهار عمل اصلی استفاده می‌کنید؟
مفاهیم هندسی از قبیل طول، مساحت و حجم چقدر در زندگی روزمره شما کاربرد دارد؟
خیابان‌ها و میدان‌هایی که محل عبور و مرور شما است، ساختمانی که در آن زندگی می‌کنید و وسایل زندگیتان چه شکلی دارند؟
آیا غیر از این است که همه آنها از اشکال هندسی هستند یا ترکیبی از این اشکال می‌باشند؟
می‌بینید که همه ما در زندگی روزمره خود به میزان زیادی از دانش ریاضی استفاده می‌کنیم
از سوی دیگر ریاضیات، پایه علوم و مهندسی است و امروزه همه رشته‌هایی که پایه علمی دارند،
ریاضیات یا ریاضی (در قدیم هم‌چنین: اِنگارِش یا مَزداهیک) را بیشتر دانش بررسی کمیتها و ساختارها و فضا و دگرگونی (تغییر) تعریف می‌کنند. دیدگاه دیگری ریاضی را دانشی می‌داند که در آن با استدلال منطقی از اصول و تعریف‌ها به نتایج دقیق و جدیدی می‌رسیم (دیدگاه‌های دیگری نیز در فلسفه ریاضیات بیان شده‌است). با اینکه ریاضیات از علوم طبیعی به شمار نمی‌رود، ولی ساختارهای ویژه‌ای که ریاضی‌دانان می‌پژوهند بیشتر از دانش‌های طبیعی به‌ویژه فیزیک سرچشمه می‌گیرند و در فضایی جدا از طبیعت و محض‌گونه گسترش پیدا می‌کنند، به‌طوری که علوم طبیعی برای حل مسائل خود به ریاضی بازمی‌گردند تا جوابشان را با آن مقایسه و بررسی کنند.
علوم طبیعی، مهندسی، اقتصاد و پزشکی بسیار به ریاضیات تکیه دارد ولی ریاضی‌دانان گاه به دلایل صرفاً ریاضی (و نه کاربردی) به تعریف و بررسی برخی ساختارها می‌پردازند.
مصریان باستان، بیش از ۵ هزار سال پیش، برای اندازه‌گیری و نقشه‌برداری زمین و ساختن اهرام با دقت بسیار بالا، از حساب و هندسه استفاده می‌کردند. علم حساب با اعداد و محاسبه سر و کار دارد. در حساب، چهار عمل اصلی عبارتند از: جمع، تفریق، ضرب و تقسیم. هندسه علم مطالعه خط‌ها، زاویه‌ها، شکل‌ها، و حجم‌ها است. یونانی‌هایی چون اقلیدس، حدود ۲۵۰۰ سال قبل، بیشتر قوانین اصلی هندسه (قضایای هندسه) را تعیین کردند. جبر نوعی خلاصه‌نویسی ریاضیات است که در آن برای نشان دادن کمّیت‌های نامعلوم، از علائمی چون x و y استفاده می‌شود. این علم را نیز دانشمندان ایرانی، حدود ۱۲۰۰ سال قبل توسعه دادند. حساب، هندسه و جبر، پایه‌های ریاضیات هستند.
ریاضیات نوعی زبان علمی است. مهندسان، فیزیکدانان، و سایر دانشمندان، همگی از ریاضیات در کارهایشان استفاده می‌کنند. سایر کارشناسان که به مطالعه اعداد، کمّیت‌ها، شکل‌ها و فضا به‌شکل محض علاقه دارند، ریاضیات محض (غیرکاربردی) را به کار می‌گیرند. نظریه اعداد که شامل مطالعه اعداد درست و نحوه عمل آنهاست، شاخه‌ای از ریاضیات محض به شمار می‌آید. در دنیای جدید، ریاضیات یکی از عناصر کلیدی علوم الکترونیک و رایانه به‌شمار می‌رود.
کم و بیش در همه‌ی علوم از الگوهای ریاضی استفاده می‌کنند و در واقع هر چقدر که شغل یک فرد تخصصی‌تر شود، میزان ریاضیاتی که لازم دارد، بیشتر می‌گردد.
برای مثال یک مهندس الکترونیک از آنالیز تابعی و فرآیندهای تصادفی استفاده می‌کند یا یک برنامه‌ریز پروژه‌های اقتصادی، از مطالب پیشرفته آماری مانند سریهای زمانی، به عنوان ابزار کار یاری می‌گیرد.
به همین دلیل امروزه تربیت متخصصان علم ریاضی؛ یعنی افرادی که قادر هستند ریاضیات مورد نیاز را آموزش داده و یا تولید کنند، اهمیت بسیار زیادی دارد. چرا که لازمه پیشرفت در تکنولوژی، توجه به دانش ریاضی می‌باشد.
اما این دانش مهم و پایه چیست؟
آیا می‌توان این علم را در چند جمله معرفی کرد؟
بدون شک معرفی علوم پایه بخصوص علم ریاضی که مادر همه علوم است، کار بسیار دشواری است.
زیرا این علم از یک سو ذهنی و تجریدی و از سوی دیگر عملی می‌باشد و در نتیجه یک تعریف باید کلی باشد تا بتواند تمامی ابعاد دانش ریاضی را در بربگیرد.
در کل می‌توان گفت که ریاضیات هنری است باستانی و از همان آغاز از جمله ذهنی‌ترین و در عین حال عملی‌ترین تلاش‌های آدمی بوده است؛
یعنی از همان ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد که بابلی‌ها در زمینه خواص تجریدی اعداد به پژوهش پرداختند، ریاضیات در کنار جنبه‌های ادراکی نظری، به صورت ابزاری که هر روز برای مسّاحی زمین، دریانوردی و ساختن بناهای بزرگ مورد نیاز بود، به کار می‌رفت.
امروزه نیز وضع به همین منوال است و شاید به همین دلیل ما در رشته ریاضی با دو گرایش ریاضی محض و کاربردی روبرو هستیم.
در این میان عموماً ریاضیات کاربردی را به شاخه‌ای از ریاضی می‌گوییم که کاربرد عملی مشخصی داشته باشد
برای مثال در اقتصاد، کامپیوتر، فیزیک یا آمار و احتمال کاربرد داشته باشد
ریاضی محض نیز به شاخه‌ای گفته می‌شود که به نظریه‌پردازی ریاضی می‌پردازد اما باید توجه داشت که امروزه این دو گرایش آن‌چنان درهم ادغام شده‌اند که مرزی را نمی‌توان بین آنها مشخص کرد.
زیرا گاه یک تئوری کاملاً محض وارد مرحله کاربردی شده و چون در عمل با مشکل روبرو می‌شود، بار دیگر به حوزه تئوری برمی‌گردد و در نهایت پس از رفع نقایص، دوباره وارد مرحله کاربردی می‌شود؛ یعنی یک تعامل و ارتباط دوجانبه‌ای بین ریاضی کاربردی و محض وجود دارد.
توانایی‌های لازم برای رشته ریاضی :
دانشجوی رشته ریاضی باید شخصی صبور و با حوصله باشد و از صرف وقت در حل مسائل دریغ نکند و در کل لازم است که به درس ریاضی علاقه‌مند بوده و در دوره متوسطه، دانش‌آموز موفقی در رشته ریاضی باشد.
این رشته نیازمند دانشجویانی است که از نظر ذهنی،آمادگی جذب ایده‌های جدید را داشته باشند و بتوانند الگوها و نظم را درک کرده و مسائل غیرمتعارف را حل کنند.
به عبارت دیگر یک روحیه علمی، تفکر انتقادی و توانایی تجزیه و تحلیل داشته باشند.
رشته ریاضی در دو مقطع دکترای پیوسته و کارشناسی در آزمون سراسری دانشجو می‌پذیرد.
درس‌های رشته ریاضی در طول تحصیل :
دروس مشترک بین گرایش‌های رشته ریاضی :
ریاضی ، آنالیز ، جبر ، مبانی ریاضیات، آمار ، معادلات دیفرانسیل، جبر خطی ، مبانی هندسه، توابع مختلط، آنالیز عددی ، مبانی کامپیوتر، گراف، نظریه معادلات دیفرانسیل، نظریه اعداد.
دروس تخصصی گرایش ریاضی محض:
جبر ، آنالیز ، هندسه موضعی، توپولوژی، هندسه دیفرانسیل. دروس تخصصی گرایش ریاضی کاربردی: تحقیق در عملیات ، آنالیز عددی ، فرآیندهای تصادفی، ساختمان داده‌ها، سریهای زمانی، زبان برنامه‌نویسی پیشرفته.
دانشگاه‌های پذیرنده:
قم، کاشان، یاسوج، زابل، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان ـ زاهدان، شهید باهنر کرمان، شهیدبهشتی ـ تهران، شهیدچمران اهواز، اراک، ارومیه، اصفهان، الزهرا(س) ـ تهران، بوعلی‌سینا ـ همدان، بیرجند، گیلان ـ رشت، بین‌المللی امامخمینی(ره) ـ قزوین، تبریز، تربیت معلم آذربایجان ـ تبریز، تربیت معلم تهران، تربیت معلم سبزوار، تهران، رازی ـ کرمانشاه، شیراز، صنعتی اصفهان، صنعتی امیرکبیر ـ تهـران، صنعتی خـواجه نصیرالـدین طوسی ـ تهران ، صنعتی شـاهرود، صنعتی شریف، فـردوسی ـ مشهد، مازندران ـ بـابلسر، محقق اردبیلی ـ اردبیل ، ولی‌عصر(عج) ـ رفسنجان، شهرکرد، کردستان ـ سنندج، هرمزگان ـ بندرعباس، یزد، علوم پایه دامغان، شاهد ـ تهران، امام حسین(ع) ـ تهران، پیام‌نور، غیرانتفاعی خیام ـ مشهد، غیرانتفاعی شیخ بهایی ـ اصفهان.
موقعیت شغلی رشته ریاضی در ایران :
کاربرد ریاضی در علوم مختلف انکارناپذیر است. برای مثال مبحث آنالیز تابعی در مکانیک کوانتومی، کاربرد بسیار زیادی دارد یا در بیشتر رشته‌های مهندسی معادله «لاپ لاسی» که یک معادله ریاضی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جامعه‌شناسی نیز نظریه احتمال و نظریه گروهها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
در کل باید گفت که همه صنایع، زیرساخت ریاضی دارند و به همین دلیل در همه مراکز صنعتی و تحقیقاتی دنیا، ریاضیدانها در کنار مهندسین و دانشمندان سایر علوم، حضوری فعال دارند و آنچه در نهایت ارائه می‌شود، نتیجه کار تیمی آنها است.
در جامعه ما نیز اگر مشاغل جنبه علمی داشته باشند، قطعاً به تعداد قابل توجهی ریاضیدان نیاز خواهیم داشت چون یک ریاضیدان می‌تواند مشکلات را به روش علمی حل کند.
البته این به آن معنا نیست که در حال حاضر هیچ فرصت شغلی برای یک ریاضیدان وجود ندارد اما باید حضور ریاضیدانها در مراکز تحقیقاتی و صنعتی پررنگتر باشد.
یک لیسانس ریاضی به دلیل نظم فکری و بینش عمیقی که در طی تحصیل به دست می‌آورد، می‌تواند با مطالعه و تلاش شخصی در بسیاری از شغل‌ها، حتی شغل‌هایی که در ظاهر ارتباطی با ریاضی ندارد موفق گردد.
آینده شغلی، بازار کار، درآمد
«کاربرد ریاضی در علوم مختلف انکارناپذیر است. برای مثال مبحث آنالیز تابعی در مکانیک کوانتومی، کاربرد بسیاری زیادی دارد و یا در بیشتر رشته‌های مهندسی معادله «لاپ لاسی» که یک معادله ریاضی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جامعه‌شناسی نیز نظریه احتمال و نظریه گروهها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. در کل باید گفت که همه صنایع ،زیر ساخت ریاضی دارند و به همین دلیل در همه مراکز صنعتی و تحقیقاتی دنیا، ریاضیدانها در کنار مهندسان و دانشمندان سایر علوم حضوری فعال دارند و آنچه در نهایت ارائه می‌شود، نتیجه کار تیمی آنهاست».
دکتر ریاضی از اساتید دانشگاه در مورد فرصت‌های شغلی موجود در ایران می‌گوید:
«اگر در جامعه ما مشاغل جنبه علمی داشته باشند، قطعا به تعداد قابل توجهی ریاضیدان نیاز خواهیم داشت چون یک ریاضیدان می‌تواند مشکلات را به روش علمی حل کند. البته این به آن معنا نیست که در حال حاضر هیچ فرصت شغلی برای یک ریاضیدان وجود ندارد اما باید حضور ریاضیدانها در مراکز تحقیقاتی و صنعتی پررنگتر باشد.»
هرچقدر که شغل یک فرد تخصصی‌تر شود، میزان ریاضیاتی که لازم دارد، بیشتر می‌گردد.
برای مثال یک مهندس الکترونیک از آنالیز تابعی و فرآیندهای تصادفی استفاده می‌کند و یا یک برنامه‌ریز پروژه‌های اقتصادی از مطالب پیشرفته آماری مانند سریهای زمانی ، به عنوان ابزار کار یاری می‌گیرد. به همین دلیل امروزه تربیت متخصصان علم ریاضی، یعنی افرادی که قادر هستند ریاضیات مورد نیاز را آموزش داده و یا تولید کنند، اهمیت بسیار زیادی دارد. چرا که لازمه پیشرفت در تکنولوژی ، توجه به دانش ریاضی می‌باشد.
اما یکی از دانشجویان این رشته نظر جالبی در مورد توانایی یک فارغ‌التحصیل رشته ریاضی دارد:
«درست است که در جامعه ما مکان مشخصی برای جذب فارغ‌التحصیلان ریاضی وجود ندارد اما یک لیسانس ریاضی به دلیل نظم فکری و بینش عمیقی که در طی تحصیل به دست می‌آورد، می‌تواند با مطالعه و تلاش شخصی در بسیاری از شغل‌ها ، حتی شغل‌هایی که در ظاهر ارتباطی با ریاضی ندارد موفق گردد».