انتخاب رشته دانشگاهی | معرفی رشته مهندسی دریا
در این مطلب به بررسی انتخاب رشته مهندسی دریا در شاخه ریاضی و فیزیک پرداخته ایم. در این مطلب اطلاعات کاملی از رشته، دروس و موقعیت بازار کار رشته مهندسی دریا بدست می آورید.
این رشته دارای سه گرایش مهندسی کشتی، کشتیسازی و دریانوردی است.
گرایش مهندسی کشتی
مهندسین کشتی به عنوان مدیر فنی کشتی؛ مسؤول تعمیر، نگهداری و راهاندازی موتور کشتی هستند و به همین دلیل دانشجویان این رشته پس از آموزشهای تئوری یک دوره کارآموزی را بر روی کشتیهای اقیانوسپیما در خارج از کشور میگذرانند.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک در گرایشهای مختلف مهندسی دریا:
ریاضی، معادلات دیفرانسیل، محاسبات عددی، فیزیک مکانیک، فیزیک، شیمی و خواص مواد، مبانی مهندسی برق، رسمی فنی، استاتیک، دینامیک، مقاومت مصالح، ترمودینامیک، مکانیک سیالات، طراحی اجزاء و ماشین، انتقال حرارت، کنترل اتوماتیک.
دروس تخصصی گرایش مهندسی کشتی:
شناخت کشتی، الکترونیک ارتباطات، آرشیتکت کشتی، کمکهای اولیه، دریانوردی و ملوانی، ماشین دریایی، صافیهای فرعی، سیستمهای انتقال قدرت.
گرایش مهندسی کشتیسازی
کشتیسازی یک رشته بینرشتهای است زیرا در ساخت یک کشتی، تخصصهای متعددی مانند مکانیک، عمران، برق، متالورژی و … مورد نیاز است.
در این میان مهندس کشتیساز، مسؤولیت طراحی، محاسبات مربوط به بدنه کشتی، ساخت و نظارت بر ساخت کشتی و تعمیرات آن را برعهده دارد.
در واقع هدف مهندسی کشتیسازی، طراحی کشتیها به نحوی است که توانایی حمل مقدار معینی بار و مقاومت و حرکت در دریای متلاطم را داشته باشد و با سرعت معینی حرکت کند.
گفتنی است که با به میدان آمدن کشتیهای تندرو با بدنههای جدید و روشهای جذب انرژی حاصل از جزر و مد امواج آب، افقهای جدیدی را در این زمینه گشوده است.
دروس تخصصی مهندسی کشتیسازی:
تکنولوژی کشتی، تحلیل سازهها، آرشیتکت کشتی (استاتیک)، آرشیتکت کشتی (مکانیک)، ماشینهای محرکه، مهندسی دریا، فیزیک موج، علم مواد و شناخت فلزات، ریاضیات مهندسی. (بسیاری از درسهای این گرایش همراه با آزمایشگاه یا کارگاه است.)
انتخاب رشته|مهندسی دریا
گرایش دریانوردی
هدایت و رهبری کشتی و مدیریت نیروی انسانی شاغل بر کشتی وظیفه یک مهندس دریانوردی است.
به همین دلیل استادان رشته مهندسی دریا معتقدند که این رشته را نباید یکی از گرایشهای مهندسی دریا به شمار آورد چرا که یک مهندس دریا به عنوان کاپیتان کشتی مسؤولیت راهبری و مدیریت کشتی را برعهده دارد و حرفهاش یک کار فنی یا مهندسی نیست.
دانشجویان دریانوردی با این که تاحدودی مسایل فنی را میخوانند ولی مقدار قابل توجهی از درسهایشان ارتباطی با مسایل فنی ندارد.
برای مثال مطالعه آب و هوا، جغرافیا و چگونگی یافتن مسیرها از جمله درسهای این گرایش است که ارتباطی با دروس رشتههای مهندسی ندارد.
تواناییهای لازم :
یک مهندس کشتی یا دریانوردی به دلیل سفرهای دریایی گاه ماهها در کنار خانوادهاش نیست.
همچنین یک مهندس کشتیسازی نیز باید خود را برای محیطهای ساحلی تطبیق بدهد.
به همین دلیل قبل از پذیرش نهایی در رشتههای فوق از دانشجویان این گرایش آزمایشات پزشکی کامل به عمل میآید که در این میان سلامت دانشجویان دریانوردی بطور دقیق سنجیده میشود چون این دسته از دانشجویان نباید ناتوانیهایی نظیر کوررنگی داشته باشند.
از نظر علمی نیز دانشجویان مهندسی دریا در هر سه گرایش باید در دروس ریاضی و فیزیک قوی بوده و به زبان انگلیسی مسلط باشند.
گفتنی است داوطلبان دختر از میان گرایشهای مهندسی دریا تنها میتوانند گرایش مهندس کشتیسازی را انتخاب نمایند.
موقعیت شغلی در ایران :
دانشجویان مهندسی کشتی بنا بر سفارش ارگانهای خاصی همچون “شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران” پذیرفته میشوند و از همان ابتدا بورسیه نهادهای دریایی میباشند و در نتیجه آینده شغلی آنها تضمین است.
در مورد موقعیت شغلی فارغالتحصیلان مهندسی کشتیسازی نیز باید گفت تنها اگر کارخانه کشتیسازی “صدرا” در بوشهر با تمام ظرفیت خود راهاندازی شود، نیاز به ۳۰۰ الی ۴۰۰ فارغالتحصیل مهندسی کشتیسازی دارد.
کارخانه “نکا” در شمال و “اروندان” در خلیجفارس نیز از دیگر کارخانههای مهم کشتیسازی ایران هستند.
علاوه بر کارخانههای فوق مهندس کشتیساز میتواند در سازمان بنادر و کشتیرانی، وظیفه ساخت سکوهای شناور را برعهده گرفته یا به عنوان مهندس ناظر بر حـُسن اجرای طرحهای اجرایی نظارت کند و بالاخره در صنایع دریایی به کارهای تحقیقاتی بپردازد.
فارغالتحصیلان گرایش دریانوردی نیز بورسیه ارگانهای دریایی کشور هستند و پس از آنکه بر روی آبهای خارج از کشور دوره کارآموزی خود را گذراندند، در ناوگان ارگان بورسدهنده مثل “کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران” و “شرکت ملی نفتکش” مشغول به کار میشوند.
مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس دریا
داشتن مهارت و تخصص خوب از ازامات موفقیت در هر شغلی است. در مهندسی دریا نیز وجود برخی مهارت و توانمندی ها ضروری می باشد. برخی از این توانمندی های کلی عبارتند از :
- توانایی عالی در حل مساله
- توانایی خوب در ریاضیات، فیزیک، مکانیک و فناوری اطلاعات (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)
- مهارت های مذاکره و ارتباطی خوب
- دانش فنی عالی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس کشتی سازی)
- توانایی اولویت بندی کارها و برنامه ریزی موثر
- به روز نگه داشتن خود و اطلاع از آخرین پیشرفت ها و تکنولوژی های مرتبط
- توانایی مدیریت و سازماندهی (به خصوص برای مهندس دریانوردی)
- توان تصمیم گیری درست و به موقع (به خصوص برای مهندس دریانوردی)
- توانایی انجام کار تیمی
- توانایی حفظ آرامش در شرایط بحرانی (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)
- رعایت اصول بهداشتی و ایمنی
- توانایی سفر و کار روی دریا برای مدت طولانی
- آشنایی با زبان انگلیسی
- غواصی (به خصوص برای مهندس کشتی سازی)
- توان و سلامت جسمی کامل (به خصوص برای مهندس کشتی و مهندس دریانوردی)
و مهارت های مربوط به نرم افزارهای تخصصی مهندسی دریا
امروزه نرم افزارهای رایانه ای یکی از مهم ترین ابزارهای کمکی مهندس دریا است که یاری گر او در رسیدن به اهدافش می باشد. اگر به بررسی اجمالی آگهی های استخدامی مهندس دریا بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها تسلط بر نرم افزارهای تخصصی مربوط به حوزه مهندسی دریا را یکی از شرایط جذب خود قرار داده اند.
مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی دریا
- نرم افزار SACS : نرم افزار تحلیل دینامیکی سکوهای دریایی
- نرم افزار ANSYS : نرم افزار تحلیل و انالیز سازهها
- نرم افزار AQWA : نرم افزار تحلیل و آنالیز سازههای دریایی و اجسام شناور در محیط های هیدرو دینامیکی
- نرم افزار ABACUS : نرم افزار تحلیل و آنالیز دینامیکی سازههای دریایی از جمله خطوط لوله دریایی
- نرم افزار DELFT 3D : نرم افزار مدلسازی سهبعدی هیدرو دینامیک
- نرم افزار Maxsurf: نرم افزار طراحی و تحلیل هیدرواستاتیک و هیدرودینامیک کشتی
- نرم افزار Rhino: نرم افزار قدرتمند در زمینه طراحی کشتی
- نرم افزار MOSES: نرم افزار قدرتمند در زمینه تحلیل حرکات Seakeeping کشتی
تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی دریا
علاقه مندان برای ورود به شغل مهندسی دریا با توجه به تخصص و شغل مورد نظر خود، باید در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی دریا در گرایش کشتی سازی، مهندسی کشتی و مهندسی دریانوردی، یا در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری تحصیل کنند. البته در شاخه فنی و حرفه ای نیز گروه علوم و فنون دریایی وجود دارد که افراد علاقه مند می توانند پس از گذراندن سال اول دبیرستان وارد شاخه های مختلف این گروه شده و در صورت علاقه در دانشگاه ادامه تحصیل دهند.
برخی از موسسات آموزشی معتبر از جمله موسسه آموزش کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، دوره های آموزشی تکمیلی برگزار کرده و گواهینامه های معتبر به افراد ارائه می دهند. داشتن این گواهینامه ها در یافتن شغل بهتر و موفقیت بیشتر مهندسان دریا موثر است.
آینده شغلی، بازارکار و فرصت های استخدامی مهندسی دریا
مهندس دریا با توجه به تخصص خود می تواند در سازمان ها و شرکت های صنایع دریایی،کشتیرانی، نفت و گاز، کشتی سازی و… دولتی و خصوصی مشغول به کار شود. برخی از آنها عبارتند از : شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران، شرکت کشتیرانی والفجر، کارخانه کشتی سازی صدرا، سازمان بنادر و دریانوردی و …
برخی از شرکت ها مانند شرکت ملی نفتکش ایران در دانشگاه ها در رشته مهندسی دریا به صورت بورسیه دانشجو می پذیرند. علاقه مندان به بورسیه، می توانند از این راه اقدام کنند تا پس از اتمام درس، شغل تضمین شده ای داشته باشند.
با توجه به اینکه صنعت کشتی سازی در کشور شرایط مطلوبی ندارد و تنها در سال های اخیر کارهایی در سطح محدود در این حوزه انجام شده است، بازارکار مناسب و خوبی برای مهندسان کشتی سازی وجود ندارد. به عبارتی فرصت های شغلی محدودی در کشور در این حوزه می توان یافت. البته بسیاری از فرصت های شغلی این حوزه به امور تحقیقاتی مربوط می شود. در مورد مهندس کشتی و مهندس دریانوردی وضعیت کمی متفاوت و بهتر است.
وضعیت استخدام شغل مهندسی دریا در برخی کشورهای جهان
آمریکا – پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندس دریایی بین سال های۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد۱۷ درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل۱۴ درصد می باشد.
درآمد و حقوق مهندس دریا مهندسی دریا
به دلیل اینکه مشاغل مهندس کشتی، مهندس کشتی سازی و کاپیتان کشتی طبق استانداردهای بین المللی از مشاغل سخت به حساب می آیند و ویژگی ها و شرایط خاصی دارند، وضعیت درآمدی متفاوتی نسبت به سایر مهندسان دارند. درآمد آنها در سطح خوبی می باشد به خصوص زمانی که بخشی از حقوق آنها به صورت ارزی پرداخت می شد. البته فعلا به دلیل نوسانات ارزی، این کار انجام نمی شود.
میزان درآمد مهندس دریا در برخی از کشورهای جهان
آمریکا – متوسط درآمد سالیانه مهندس دریا۷۹.۹۲۰ دلار (برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰ دلار)در سال ۲۰۱۰ بوده است. مطابق با جدیدترین آمارهای ۲۰۱۳، درآمد سالانه مهندس دریا ۸۸.۱۰۰ دلار و مهندس کشتی ۷۰.۹۰۰ دلار بوده است.
انگلستان – متوسط درآمد سالیانه مهندس دریا برای افراد تازه کار ۳۴.۵۰۰ دلار و برای افراد باتجربه۴۲.۰۰۰ تا۸۲.۳۰۰ دلار است.
دانشگاههای پذیرنده: خلیج فارس ـ بوشهر، صنعتی امیرکبیر ـ تهران ، مرکز آموزش عالی دریانوردی و علوم دریایی چابهار.